Nội dung toàn văn Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 10234:2013 (ISO 9161:2004) về Năng lượng hạt nhân – Urani dioxit dạng bột – Xác định khối lượng riêng biểu kiến và khối lượng riêng nén
TIÊU CHUẨN QUỐC GIA
TCVN 10234:2013
ISO 9161:2004
NĂNG LƯỢNG HẠT NHÂN – URANI DIOXIT DẠNG BỘT – XÁC ĐỊNH KHỐI LƯỢNG RIÊNG BIỂU KIẾN VÀ KHỐI LƯỢNG RIÊNG NÉN
Uranium dioxide powder – Determination of apparent density and tap density
Lời nói đầu
TCVN 10234:2013 hoàn toàn tương đương với ISO 9161:2004;
TCVN 10234:2013 do Ban kỹ thuật Tiêu chuẩn quốc gia TCVN/TC 85 Năng lượng hạt nhân biên soạn, Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng đề nghị, Bộ Khoa học và Công nghệ công bố.
NĂNG LƯỢNG HẠT NHÂN – URANI DIOXIT DẠNG BỘT – XÁC ĐỊNH KHỐI LƯỢNG RIÊNG BIỂU KIẾN VÀ KHỐI LƯỢNG RIÊNG NÉN
Uranium dioxide powder- Determination of apparent density and tap density
1 Phạm vi áp dụng
Tiêu chuẩn này quy định phương pháp xác định khối lượng riêng biểu kiến và khối lượng riêng nén của dioxit urani dạng bột (UO2) dạng bột tơi có thể chảy tự do. Bột này sẽ được sử dụng để tạo UO2 dạng viên và viên thiêu kết làm nhiên liệu hạt nhân.
Phương pháp này có thể được sử dụng cho UO2 ở các dạng bột khác nhau bao gồm hạt, viên nhỏ, hạt hình cầu hoặc các loại hạt khác. Phương pháp này cũng có thể được áp dụng cho bột nhiên liệu khác như PuO2, ThO2 và hỗn hợp UO2-PuO2 và UO2-Gd2O3 dạng bột.
2 Thuật ngữ và định nghĩa
Trong tiêu chuẩn này sử dụng các thuật ngữ và định nghĩa sau:
2.1
Khối lượng riêng biểu kiến (apparent density)
Khối lượng riêng của bột thu được bằng cách đổ tự do dưới các điều kiện được quy định cụ thể.
2.2
Khối lượng riêng nén (tap density)
Khối lượng riêng của bột trong một vật chứa đã được nén dưới các điều kiện được quy định cụ thể.
3 Nguyên lý
3.1 Khối lượng riêng biểu kiến
Một lượng mẫu được đổ qua một phễu có kích thước chuẩn vào một cái chén, đầy đến vạch định mức có thể tích đã được xác định. Cốc đo và bột chứa trong cốc được cân và khối lượng riêng biểu kiến cóthể tính được từ khối lượng và thể tích của bột.
3.2 Khối lượng riêng nén
Cốc đo khối lượng riêng đã được hiệu chuẩn chứa một lượng mẫu có khối lượng đã được xác định. Mẫu được nén bằng một thiết bị chuyên dụng. Các điều kiện nén là cố định. Khối lượng riêng nén được xác định bằng khối lượng và thể tích bột sau khi xử lý.
4 Thiết bị, dụng cụ
4.1Phễu lưu lượng kế, có đường kính lỗ xác định d, 2,5 mm, 5,0 mm, 10,0 mm hoặc 15,0 mm, tùy thuộc vào loại bột, có góc nón 60° và một vài dụng cụ để đóng chốt lỗ (xem Hình 1).
Kích thước tính bằng milimet
CHÚ DẪN:
hoặc
akích thước bắt buộc
Hình 1 – Phễu lưu lượng kế (theo tài liệu tham khảo [1])
4.2Cốc đo khối lượng riêng là ống hình trụ có vạch chia độ theo thể tích, có dung tích 10 cm3, 25 cm3, 50 cm3 hoặc 100 cm3, tùy thuộc vào loại bột.
4.3Thiết bị nén viên, ví dụ gồm có đế dạng đĩa được nén bằng một động cơ dẫn động trục vít, tốc độ trục cam (250 ± 15) min-1 và hành trình nén dài từ 2 mm đến 3 mm.
4.4 Bộ đếm có thể điều chỉnh được, có thể đặt trước số lần nén từ 1 đến 9 999.
4.5Giá đỡ, để giữ phễu lưu lượng kế đồng tâm với cốc đo khối lượng riêng sao cho lỗ đáy của phễu lưu lượng kế ở vị trí cao hơn vạch chuẩn của cốc đo khối lượng riêng là 50 mm khi thiết bị được lắp đặt theo Hình 2.
Hình 2 – Giá đỡvới phễu lưu lượng kế và cốc đo khối lượng riêng (không có thiết bị nén)
4.6Cân, có khả năng cân được cốc đo khối lượng riêng được chọn và có độ nhạy đến 0,1 g hoặc cao hơn.
CHÚ THÍCH 1: Phễu lưu lượng kế, cốc đo khối lượng riêng và giá đỡcủa hãng Alcan Ingot and Powders Div of Alcan Aluminium Corp, Box 290, Elisabeth, N. J. 07207, Hoa Kỳ hoặc các thiết bị tương đương có thể được sử dụng (60°,đường kính d). Thông tin này chỉ tạo thuận lợi cho người sử dụng tiêu chuẩn này và không phải xác nhận của tiêu chuẩn về sản phẩm này. Có thểsử dụng sản phẩm tương đương nếu chúng có thể cho kết quả tương tự.
CHÚ THÍCH 2: Thiết bị với các dụng cụ cần thiết khác nhưTap-Pak Volumeter model No. JEL ST2 của hãng J. Engelsmann AG, Ludwigshafen a. Rh., Cộng hòa liên bang Đức hoặc các thiết bị tương đương có thể được sử dụng. Thông tin này chỉ tạo thuận lợi cho người sử dụng tiêu chuẩn này và không phải xác nhận của tiêu chuẩn về sản phẩm này. Có thể được sử dụng sản phẩm tương đương nếu chúng có thể cho kết quả tương tự.
5 Lấy mẫu và mẫu
Phần mẫu thử đại diện trong phòng thí nghiệm phải được lấy từ một mẻ sản xuất UO2 dạng bột cần xácđịnh đặc tính.
Phải áp dụng các biện pháp, nếu cần để phòng tránh sự tách rời các phần hạt bột hoặc bất kỳ sự thay đổi tính chất nào của bột trong quá trình vận chuyển.
Lượng bột thử nghiệm phải có thể tích lớn hơn thể tích của cốc đo khối lượng riêng định mức (khoảng hai lần thể tích cốc đo khối lượng riêng).
6 Cách tiến hành
6.1 Cảnh báo an toàn
Các tiêu chuẩn an toàn phải được tuân thủ khi thao tác với mẫu urani dioxit.
6.2 Hiệu chuẩn
Phải định kỳ hiệu chuẩn cân theo kế hoạch kiểm soát chất lượng, bao gồm tần suất và sai số được chấp nhận.
6.3 Xác định khối lượng riêng biểu kiến
6.3.1 Cân cốc đo khối lượng riêng (hình trụ) và ghi lại khối lượng (m1).
6.3.2Điều chỉnh phễu sao cho đồng trục với cốc đo khối lượng riêng, miệng đáy phễu cao hơn miệng chén khoảng 25 mm hoặc khoảng 50 mm trên vạch định mức. Đóng miệng đáy phễu.
6.3.3Đổ mẫu UO2 dạng bột thử nghiệm vào phễu.
6.3.4Mở miệng đáy của phễu để bột chảy dần vào cốc đo khối lượng riêng.
Đổ đầy cốc đo khối lượng riêng đến vạch định mức với thể tích đã biết. Dàn đều bề mặt lớp bột đúng bằng với vạch định mức bằng cách cẩn thận nghiêng cốc đo khối lượng riêng và di chuyển nó trở lại vị trí thẳng đứng.
Một cách khác, đổ đầy đến miệng cốc đo khối lượng riêng có thể tích đã biết. Dùng thìa gạt bỏ lớp bột trên miệng cốc đo khối lượng riêng, lấy bề mặt bột ngang bằng miệng cốc.
6.3.5Đổ phần bột thừa trở lại bình chứa mẫu.
6.3.6Cân khối lượng của cốc đo khối lượng riêng chứa đầy bột (m2).
6.4Xác định khối lượng riêng nén
6.4.1 Đặt cốc đo khối lượng riêng chứa đầy bột (từ phép xác định khối lượng riêng biểu kiến, 6.3) vào thiết bị nén.
6.4.2 Điều chỉnh bộ đếm tới số lần nén phù hợp để thể tích bột không đổi (từ 200 lần đến 2 400 lần nén). Biên độ nén phải nằm trong khoảng từ 2 mm đến 3 mm. Ghi lại số lần nén và thời gian nén.
6.4.3 Xác định thể tích của UO2 dạng bột trong cốc chứa hình trụ có thang chia độ sau khi nén và ghi lại giá trị này (V2).
6.4.4Cân cốc đo khối lượng riêng chứa bột nén và ghi lại khối lượng của nó (m3).
6.5 Các phép xác định lặp lại
Lặp lại 6.3 và 6.4 với phần bột thử nghiệm mới sao cho với mỗi loại bột xác định ba lần.
7 Biểu thị kết quả
7.1 Phương pháp tính
Khối lượng riêng biểu kiến trước khi nén của UO2 dạng bột (ρa), tính bằng gam trên centimet khối, tính theo Công thức:
Trong đó
m1 là khối lượng, tính bằng gam của cốc đo khối lượng riêng khi rỗng (6.3.1);
m2 là khối lượng, tính bằng gam của cốc đo khối lượng riêng khi đầy (6.3.6);
V1 là thể tích bột trước khi nén, tính bằng centimet khối.
Khối lượng riêng nén của UO2 dạng bột (ρv), tính bằng gam trên centimet khối, tính theo Công thức:
Trong đó
V2 là thể tích của UO2 sau khi nén, tính bằng centimet khối;
m3 là khối lượng của cốc đo khối lượng riêng có chứa bột sau khi nén, tính bằng gam.
Các giá trị cuối cùng của khối lượng riêng biểu kiến và khối lượng riêng nén được tính bằng giá trị trung bình của ba lần xác định.
7.2 Độ chụm của phương pháp
Độ lệch chuẩn tương đối cho phép đo phụ thuộc chủ yếu vào chiều cao của cốc đo. Trong điều kiện tối ưu độ chụm là 0,6 % đối với khối lượng riêng biểu kiến và 0,5 % đối với khối lượng riêng nén.
8 Báo cáo thử nghiệm
Báo cáo thử nghiệm phải bao gồm các thông tin sau:
a) viện dẫn tiêu chuẩn này;
b) tất cả các thông tin chi tiết cần thiết để nhận dạng mẫu thử;
c) đường kính lỗ của phễu lưu lượng kế và thể tích của cốc đo khối lượng riêng đã được sử dụng;
d) số lần và thời gian nén mẫu;
e) các kết quả thu được;
f) tất cả các thao tác không quy định trong tiêu chuẩn này;
g) chi tiết về mọi hiện tượng có thể gây ảnh hưởng đến các kết quả thử.
Thư mục tài liệu tham khảo
[1] ISO 3923-1, Metallic powders – Determination of apparent density – Part 1: Funnel method
[2] ISO 3953, Metallic powders – Determination of tap density
[3] ISO 3252, Powder metallurgy – Vocabulary
