Tiêu chuẩn Việt Nam TCVN5467:2002

TIÊU CHUẨN VIỆT NAM

TCVN 5467 : 2002

ISO 105-A03 : 1993

VẬT LIỆU DỆT

PHƯƠNG PHÁP XÁC ĐỊNH ĐỘ BỀN MÀU

PHẦN A03 : THANG MÀU XÁM ĐỂ ĐÁNH GIÁ SỰ DÂY MÀU

Textiles – Tests for colour fastness

Part A03 : Grey scale for assessing staining

Lời nói đầu

TCVN 5467 : 2002  thay thế TCVN 5467-91.

TCVN 5467 : 2002 hoàn toàn tương đương với ISO 105-A03 : 1993.

TCVN 5467 : 2002 do Ban kỹ thuật Tiêu chuẩn TCVN/TC 38 Hàng dệt biên soạn, Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng đề nghị, Bộ khoa học và Công nghệ ban hành.

 

VẬT LIỆU DỆT – PHƯƠNG PHÁP XÁC ĐỊNH ĐỘ BỀN MÀU

PHẦN A03 – THANG MÀU XÁM ĐỂ ĐÁNH GIÁ SỰ DÂY MÀU

Textiles – Tests for colour fastness –

Part A03 : Grey scale for assessing staining

1. Phạm vi áp dụng

Tiêu chuẩn này mô tả thang màu xám dùng để xác định sự dây màu của mẫu thử lên vải thử kèm qua phép thử độ bền màu và cách sử dụng thang màu này. Việc quy định đo màu chính xác đối với thang màu xám được đưa ra như căn cứ chuẩn mực để đối chiếu các thang chuẩn sau một thời gian sử dụng đã có thể bị thay đổi so với thang chuẩn mới được ban hành.

2. Nguyên tắc.

2.1. Thang gốc hay còn gọi là thang 5 cấp, bao gồm 5 cặp miếng vải màu xám hoặc màu trắng không có độ bóng (hoặc các cặp mẫu vải màu xám hoặc màu trắng) dùng để minh họa độ lệch màu tương đương với cấp bền màu 5, 4, 3, 2, và 1. Có thể mở rộng thang gốc bằng cách bổ sung nhiều cặp miếng hoặc cặp mẫu vải tương tự để minh họa độ lệch màu tương đương với nửa cấp bền màu 4-5, 3-4, 2-3 và 1-2. Các thang mở rộng như vậy gọi là thang 9 cấp. Miếng vải thứ nhất của mỗi cặp đều có cùng màu trắng. Cặp đầu tiên minh họa độ dây màu cấp 5 phải có miếng vải thứ hai giống hệt miếng vải thứ nhất. Miếng vải thứ hai của các cặp còn lại có màu đậm dần minh họa sự tương phản tăng dần hay độ lệch màu tăng dần được xác định qua phép đo màu. Toàn bộ quy định đo màu được nêu dưới đây.

2.2. Các miếng vải hay các mẫu vải phải có màu xám trung tính hoặc màu trắng và được đo màu bằng máy quang phổ có trang bị bộ phận phản xạ bóng. Các dữ liệu đo màu phải được tính toán bởi hệ thống đo màu tiêu chuẩn bổ sung CIE 1964 với nguồn chiếu sáng D₆₅( góc quan trắc 10⁰)

2.3. Giá trị Y thành phần của mẫu đo được từ miếng vải thứ nhất (màu trắng) ở các cặp không được nhỏ hơn 85.

2.4. Miếng vải thứ hai của mỗi cặp có độ lệch màu so với miếng thứ nhất bên cạnh nó như sau:

Cấp bền màu	Độ lệch màu CIELAB	Dung sai
5	0	0,2
(4-5)	2,2	± 0,3
4	4,3	± 0,3
(3-4)	6,0	± 0,4
3	8,5	± 0,5
(2-3)	12,0	± 0,7
2	16,9	± 1,0
(1-2)	24,0	± 1,5
1	34,1	± 2,0

(Các giá trị trong ngoặc đơn chỉ áp dụng cho thang 9 cấp.)

2.5. Cách sử dụng thang màu xám

Đặt miếng vải thử kèm trắng (mẫu nguyên) bên cạnh vải thử kèm đã thử, trên cùng một mặt phẳng và cùng chiều. Khu vực xung quanh vị trí đánh giá có màu xám trung tính trong khoảng giữa cấp 1-2 của thang màu xám dùng đánh giá sự thay đổi màu (tương đương với Munsell N5). Nếu cần loại bỏ ảnh hưởng của tấm đỡ mẫu lên ngoại quan vật liệu dệt, sử dụng hai hay nhiều lớp vải thử kèm nguyên gốc để lót dưới mẫu nguyên và mẫu đã thử. Chiếu sáng bề mặt các miếng vải trên bằng ánh sáng tự nhiên từ hướng Bắc đối với Bắc bán cầu, ánh sáng tự nhiên từ hướng Nam đối với Nam bán cầu hoặc các nguồn chiếu sáng tương đương với độ chiếu sáng lớn hơn hay bằng 600 lx. Ánh sáng chiếu tới phải tạo với mặt phẳng mẫu một góc xấp xỉ 45° và hướng quan sát phải gần như vuông góc với mặt phẳng mang mẫu thử. Độ lệch màu giữa mẫu nguyên và mẫu thử được so sánh bằng mắt với cấp lệch màu tương đương trên thang màu xám.

Nếu sử dụng thang 5 cấp, cấp dây màu của mẫu thử là số của cặp miếng vải trên thang màu xám có độ lệch màu tương đương với độ lệch màu giữa mẫu nguyên và mẫu đã thử. Nếu độ lệch màu giữa mẫu nguyên và mẫu đã thử nằm trong khoảng giữa hai cấp liền kề nhau thì cấp dây màu của mẫu thử được đánh giá ở mức trung gian giữa chúng: ví dụ 4-5 hay 2-3. Chỉ được sử dụng cấp 5 đối với trường hợp không phát hiện độ lệch màu giữa mẫu đã thử so với mẫu nguyên.

Nếu sử dụng thang 9 cấp, cấp dây màu của mẫu là số của cặp miếng vải trên thang màu xám, có độ lệch màu gần nhất với độ lệch của mẫu đã thử so với mẫu nguyên. Chỉ được sử dụng cấp 5 đối với trường hợp không phát hiện độ lệch màu giữa mẫu đã thử so với mẫu nguyên.

Khi đánh giá nhiều mẫu, nên tiến hành so sánh lại tổng thể nhóm các cặp mẫu nguyên – mẫu thử đã được đánh giá cùng cấp dây màu. Điều này tạo nên sự đánh giá nhất quán, do dễ dàng nhận biết các sai lầm của các kết quả đánh giá. Các cặp không có cùng cấp độ lệch màu so với những cặp còn lại trong nhóm phải được đánh giá lại với thang màu xám và nếu cần thiết, phải thay đổi cấp bền màu đã được đánh giá.